İngiltere’de ev almak #3 – Fiyat teklifi ve yasal işlemler

Ev sahibine teklif vermek

Evet, buraya özgü garip durum daha. İlanda yazan fiyat aslında tavsiye edilen fiyat gibi bir şey. Eğer ev yüksek rağbet gören bir yerde ise ilanda yazan fiyatın üstünde satılabilir. Çünkü emlakçıya fiyat teklifi veriyorsunuz, eğer birden fazla ilgilenen varsa emlakçı bütün teklifleri alıp ev sahibine iletiyor. Ev sahibi gelen teklifler arasından seçiyor.

Daha önceki yazılarda biraz bahsettiğim gibi de bu seçim sırasında teklifi veren parayı peşin mi verecek, mortgage alabilecek mi, ev alma konusunda bir zincir* var mı gibi kriterleri göz önünde bulunduruyor. Çünkü burada anlaşma gayet sözlü oluyor, iki tarafta son ana kadar kararından vazgeçebilir.

Son an derken para transferinden bir kaç gün önce sözleşme değişimi gibi bir şey yapılıyor. İşte bu sözleşme değişimi yapılmadan önce yüzünü kızartıp vazgeçebilirsin. Hatta sözleşme değişiminden sonra da para transferi yapılmadan önce vazgeçersen belli bir depozito/ceza ödeyip vazgeçebiliyorsun.

*Chain / Zincir : Daha önce bahsetmediğim çok önemli bir kavram da ‘zincir’ kavramı. Chain diyolar, zincir diye çeviriyorum müsadenizle.

Burada evin satışı konusunda ilk başta yazılı bir anlaşma yapılmadığı, satış karşılıklı sözel olarak yapıldığı ve hatta satış işlemleri hala anlamakta güçlük çektiğim şekilde uzun sürdüğü için de olsa gerek böyle bir olay var. Evi alan açısından bakarsak ev sahibinin yeni bir ev alıp taşınması veya ev sahibi açısından bakarsak da, evi alan kişinin parayı vermek için önce kendi evinin satılması olayına ‘chain’ deniyor.

Yani kısaca evi almak için ev sahibi ile anlaşıyorsun fakat ortada para yok. Para, şu an oturduğun ev satılınca gelicek. Böylece evi satmak için seninle anlaşan ev sahibi senin evinin satılmasını bekliyor.

Zincirin halkalarını ise fantastik şekilde büyütebiliriz. Ev sahibine “ben senin evini alacam, hadi anlaşalım. Ama bak ben de evimi satıyorum, evim satıldığı zaman parayı sana vericem senin evini alacam” diyorum. O da diyor ki “ben de zincirdeyim, ben de yan sokaktaki 4 numaralı evi alıcam” diyor, ve hatta bahsi yükseltip diyor ki: “4 numaralı ev sahibi de zincirde, ehe ehe”. Böyle böyle zinciri dilediğiniz kadar büyütebilirsiniz.

Eski çalıştığım yerdeki müdürüm bir şekilde emlak sektörüyle ilgileniyordu. Anlattığı çok fantastik hikayeler vardı. ” Zincir bu şekilde 7-8 halka olarak çok büyüdüğü zaman elbet bi yerde tıkanıyo. Mesela bütün alıcılar şu anki evinin 100k pahalısı eve geçiyor diyelim. Zincirin sonunda 1 milyon poundluk evini satacak adam 100k lık evi alacak adama 50k mortgage çıkmasını bekliyor… Banka işlemlerini biliyorsunuz… Sonunda dayanamıyor, işlemler başlasın diye bankayı beklemeden onlara 50k yı borç veriyor 🙂 “

Böyle zincir diye garip bir kavram var işte… Depozito gibi bir olay yok. Depozito, avukatlar artık resmi işlemlerin sonuna gelince para transferi yapılmadan bir kaç gün önce devreye giriyor.

Ben ev sahibine fiyat verirken pazarlık yapacaz diye beklerken kendimi açık arttırma gibi fiyat teklifi verirken buldum 🙂

Ki bence bu sistem çok iyi. Pazarlık yapılırsa 3-5 kuruş(penny) daha ucuza alabilirdik ama şahsen ben pazarlık yapmaktan ve benimle pazarlık yapılmasından hiç hazzetmiyorum… Eğer bir gün olur da biz de ev satarsak bu şekilde bizimle de pazarlık yapılmayacak demektir. Umarım yani…

Avukat

Daha önceki yazılarda hep yazdığım gibi bütün kağıt kürek işlemler avukat üzerinden yürüyor. Ev almak için emlakçıya/ev sahibine fiyat teklifi yaptıktan sonra eğer anlaşırsanız, emlakçı sizden avukatınızın ismini ister. Karşı tarafın da bir avukatı olur, onlar aralarında işlemleri yapmaya başlarlar.

Avukat ilk olarak bize bir form doldurttu. Tam hatırlamıyorum ama kimlik bilgileri, evi nasıl alacağız, mortgage hangi bankadan gibi şeyler. Bir süre sonra karşı tarafın doldurduğu ev ile ilgili bir form yolladı. Bu sanırım standart bir şey. Ev ile alakalı her şey yazıyo. Nasıl ısınıyo, elektriği, suyu hangi firma veriyor, bunları sayaçları nerede, falan gibi bir sürü detay bilgi… Hatta evdeki pencereler ne zaman değişmiş bilgisi bile var…

Ben avukatların yaptığı bu kağıt kürek işleri için, “ne kadar çok işlem olabilir ki?” diye düşünürdüm hep. Ama işlemler bittikten sonra anladım ki dünya kadar kağıt kürek iş yapıyorlar.

Şöyle bir örnek vereyim: Bizim avukat işlemler sürerken ev ile ilgili bir kısım evrak yolladı. Ev ile ilgili devlet kurumlarından, belediyeden alınmış bilgiler. Bölgede planlanmış bir inşaat olacak mı, etraftaki yollar, tren yolları ve gürültü seviyesi, dereler, daha önce bu bölgede şu baskını, yangın..vs olmuş mu, hava kirliliği raporu… gibi enteresan bir sürü bilgi.

Hatta bu aşamada fark ettim ki bizim sokaktaki kanalizasyon borusu arka sokağa bizim bahçeden geçiyo. İlerde extension yaptırmaya kalkarsak, burayı kazmak için kanalizasyon şirketiyle de anlaşmak lazım sanırım…

İşlemler bittikten yaklaşık 2 ay sonra falan da postayla bi ton evrak daha yolladı. Bizim adımıza olan alım satım evrakları, mortgage belgesi…vs Hatta ev 1970lerde inşa edilirken bölgenin imara açılma izni gibi evraklar bile var içinde. Böyle saman kağıtlarda enteresan fontla yazılar, bir takım izinler vs… voh dedim manyak mısınız ya? Ama demekki lazım böyle şeyler, biz de bütün evrakları bi kutuya koyup saklıcaz artık napalım 🙂

Yolladığı evraklar ile birlikte bir de £34 çek yollamış. Diyo ki, ev ile ilgili arama yaparken ücret beklediğimizden daha az tuttu, onun için kalanı geri yolluyoruz… Ya iyi hoş da, çek ne be kardeşim! 1 ay sonra 2020 yılına giriyoruz ya! Biz sana parayı çekle mi verdik? Hayır bi de çeke hem benim hem de eşimin adını yazmış. Bankalar bunu bozarken büyük ihtimalle ikiniz birden gelin diye arıza çıkarır…

Avukat nasıl bulunur?

Açıkçası ben avukat kısmında pek bişi yapmadım. Eşim halletti her şeyi, formları..vs hep o doldurdu, ben noter gibi imza attım sadece 🙂

Avukatlık firmasını internet üzerinden buldu. Bir kaç tane şirketten fiyat teklifi aldı, sonra bi tanesiyle anlaştı. Biz daha önce hiç böyle bişi yapmadığımız için yerel olsun dedik. Yani Altrincham bölgesindeki avukatlık şirketlerine baktık sadece ama daha geniş çaplı arama yapılabilir.

Avukatlık bürosuna hiç gitmedik, bütün işlemler posta ve e-mail ile oldu. Yerel avukatlık bürosu olmasının bize extra bir faydası veya bir kolaylığı olduğunu sanmıyorum. Hani belki fiziken büroya gidip görüşmek gerekir diye düşündük ama hiç gitmemiz gerekmedi.

Bu yüzden ülke çapında daha ucuz alternatiflere bakılabilir ancak bu birazda şans işi tabi. Hani anlaştıktan sonra işi ağırdan alır, savsaklarsa uğraşır durursunuz. Yukarda bahsettiğim eski müdürümün bir iki hafta boyunca her gün avukatı aradığına şahidim !

Toplam avukatlık ücreti ne kadar sorusuna yanıtı daha sonra vereceğim çünkü şu an bilmiyorum. İlk işlemlere başladıklarında depozito niyetine ben bi 300 pound ateşledim bu arkadaşlara ama kalan ödemeleri eşim yaptı. Bu yazıyı yazarken bi sordum ama bilmiyom bakmak lazım falan diye başından savdı beni 🙂 ama internette yazdığına göre ortalama 700 ile 1500 arasında değişiyormuş…

Surveyor (expertiz raporu)

Eğer evi bankadan mortgage ile aldıysanız, banka çoğu durumda evin değerinin expertiz raporu ile kanıtlanmasını şart koşar ve kendi denetlemesini kendi yapar. Neye kredi verdiğini bilmeden kredi vermiyorlar haliyle. Bunun için de mortgage ucretlerinin üzerine hic çekinmeden extra 300 pound gibi bir rakam yazıyolar.

Bankanın mortgage danışmanı bize bu konudan bahsederken bu expertiz raporunda ev hakkında detay olmaz, biz bunu sadece evin değerini öğrenmek için yapıyoruz. Eğer ev hakkında detay isterseniz onun için detaylı expertiz yaptırmanız gerekir demişti.

Ama sanırım evi alırken verdiğimiz peşinat miktarı ve evin konumu gibi nedenlerden dolayı banka evin değeri konusunda bir risk görmedi ve mortgage expertizi yaptırmadı. 300 pound cepte kaldı.

Dolayısıyla biz sadece detaylı expertiz yaptırdık. O expertiz raporunda evin elektrik tesisatından tut da, çatıdaki kiremitlere, pencerelerden bahçeye kadar detaylı bir sürü bilgi var. İyi oluyor, evin eksiklerini görüp acil bir tamirat gerekiyor mu falan bilgin oluyor.

Bizim detaylı expertiz raporu 600 pound tuttu. Ama sonuçta ev alıyorsun, detaylı bir expertiz raporu yaptırmak lazım. Eve verdiğin paranın %1ine araba alırken bile bi ustaya baktırıyosun 🙂

Hatta raporda avukat için not bile vardı. Mesela “pençeler çift cam olarak değiştirilmiş, bunun bilmemne satndardına uyum belgesi temin edilmeli”, “elektrik tesisat denetim belgesi temin edilmeli” … gibi gibi…

Ama bu expertiz raporu konusunda şu noktayı bilmiyorum. Bankanın yaptıracağı zorunlu expertize daha fazla ücret vererek daha detaylı yapmasını isteyebiliyor musunuz, yoksa bankanın yaptırdığı haricinde tekrar detaylı bir survey daha mı yaptırmanız gerek. Hani banka şart koşsaydı 300 + 600 mu verecektik, yoksa sadece 600 ile kurtarır mıydık bilemiyorum… Bizim yaptırdığımız detaylı bina raporunda evin değeri ile ilgili hiç bir madde yok. Onun için büyük ihtimalle birleştirilemiyordur…

Expertiz şirketini nasıl bulduk? Yine internetten eşim buldu, emlakçıyla konuşup günü ayarladı. Ben hazır yapılmış raporu okudum 🙂

Detay bir nokta ama son olarak para transferi konusunu da anlatayım.

Defalarca tüm işlemleri avukat hallediyo derken şaka yapmıyordum. Ev sahibine para transferi işini de avukat hallediyor. Banka zaten bir aşamada bizden avukat bilgilerini istiyor. Sonra aralarından yazışıyorlar. Avukatın bize imzalattığı belgelerden bir tanesi de mortgage hesabında paranın aktif edilmesi için izin gibi bir şey. Avukat bizim adımıza bankadan mortgage parasını ev sahibinin hesabına transfer ediyor.

Ayrıca bizim elimizdeki peşinatın olduğu banka hesabından da transfer yapabilmek için bir imza alıyor. Sonuç olarak sözleşme imzalandığı gün bizdeki peşinat ve mortgage hesaplarındaki parayı karşı tarafa aktarıyor. Para karşı tarafın hesabına geçince de emlakçı işlemler tamam anahtarı teslim edebilirim diye telefon ediyor…

Sonra taşınma işleri… adres değişikliği falan falan… (to be continued yani…)